عقلانیت و آزادی گزیده‌ای از بهترین مقالات از ماکس وبر و درباره ماکس وبر است که نخستین‌بار در سال ۱۳۷۷ توسط انتشارات هرمس منتشر شد. این مجموعه مقالات با تمی واحد درباره «عقلانیت و آزادی» در میان آرا وبر جمع‌آوری، و توسط دو مترجم برجسته، یدالله موقن و احمد تدیّن، تلخیص و ترجمه شده‌اند. ماکس وبر (۱۹۲۰ – ۱۸۶۴)، جامعه‌شناس و اقتصاددان آلمانی، تحلیل عمیق و گسترده‌ای دربارهٔ عقلانیت و آزادی داشته است. وبر عقلانیت را به‌عنوان یک فرایند مهم در مدرنیته می‌داند که براساس معیارهای کارایی و محاسبه‌پذیری تعریف می‌شود. او عقلانیت را به چهار نوع اصلی تقسیم می‌کند: عقلانیت ابزاری: مرتبط با اهداف عملی و محاسبه هزینه-فایده در تحقق آن اهداف؛ عقلانیت عملی در ارتباط با رفتار عقلانی افراد در زندگی روزمره؛ عقلانیت نظری: مرتبط با فهم و تبیین واقعیت‌ها از طریق مفاهیم و مدل‌های علمی؛ عقلانیت محتوی: مبنتی بر ارزش‌ها و اصول اخلاقی.