این کتاب ترجمه‌ای است از سه مقالۀ ارزشمند از دو ایران‌شناس نامی یعنی ایلیا گرشویچ و مری بویس که هر دو از پژوهندگان برجستۀ زبان و ادبیات ایران پیش از اسلام بوده‌اند و آثار درخوری در این زمینه به نگارش درآورده‌‌اند. ایلیا گرشویچ در گفتار نخست همۀ آثار ادبی نوشتاری و گفتاری (روایی) بازماندۀ اوستایی و فارسی باستان و مادی و سکایی باستان را بررسی کرده و نوشته‌ها و منابع مربوط به آنها را با دیدی ژرف و گسترده سنجیده و گردآوری کرده است. او در این گفتار دربارۀ زبان‌های مادی، سکایی، پارسی و اوستایی سخن گفته است. دو گفتار بعدی از مری بویس است که او نیز آثار بازماندۀ ادبیات ایرانی میانۀ غربی و مانوی را به طور کامل و جامع به یاری اسناد و منابع گوناگون پژوهیده و سنجیده و در یک جا گردآوری کرده است. در گفتار دوم مباحثی چون اوستا و زند در دورۀ ساسانی، نوشته‌های متأخر دینی، متون مربوط به مکاشفه و پیشگویی، ادبیات خردگرا، شعر غیرتعلیمی، کتاب‌های حقوقی و آثار منثور نمایشی و کوتاه تعلیمی مطرح شده است. آثار دینی و شاپورگان، آثار منثور درجه دو و سرودها در گفتار سوم مطرح شده‌اند.