زندانی قفقاز که در ادبیات غربی گاه به نام اسیر قفقاز هم ترجمه شده، ره آورد روزگار تبعید پوشکین به شهر پیاتیگورسک است؛ زمانی که تازه به بیست و دو سالگی رسیده بود و اگرچه حکومت تزاری او را زیر نظر داشت ولی باز شور جوانی و طبع روانش از جریان بازنمانده و این شعر بلند داستانی را نوشت و به نیکولای رائفسکی تقدیم کرد. در آن زمان رائفسکی برای شجاعت بی‌مانندی که در نبردهای روسیه تزاری در برابر ناپلئون نشان داده بود، شهرتی عالمگیر داشت و به چشم پوشکین جوان نمودگاری از دلاوری و وطن پرستی می‌آمد. این چکامه در زمان آفرینش و انتشار خود به سبب پانوشت‌های دقیق و ارجاعات واقعی چشم‌گیر بسیار ستوده شد و بعدتر لئو تولستوی هم با بهره از آن کتابی به همین نام نوشت و منتشر کرد و البته جابه جای نوشته خود از پوشکین یاد کرد. با وجود این همچنان و با گذر بیش از یک سده، نوشته پوشکین ارج و منزلت والای خود را داراست و از نقاط برجسته ادب و هنر جهان به شمار می‌آید.