نویسنده در این کتاب تلاش می‌کند با نگاهی گذرا به مراحل مهم و حساس تاریخ ایران در پیوند با تاریخ و مدنیت پیرامون خود، سهم ایران را در مدنیت جهان روشن سازد و خط سیر آن را از مرحله برخورد تمدن‌ها در قرون گذشته تا مرحله امروزی "گفت و گوی تمدن‌ها" ترسیم کند. کتاب، پس از پیش گفتاری مفصل به بررسی مدنیت و موقعیت همسایگان ایران پیش از هخامنشیان اختصاص می‌یابد که عبارت‌اند از: آشور، ایلام، بابل و مادها. فصل بعدی درباره حکومت هخامنشیان است که به نظر مولف نخستین حکومت فدارتیو جهان را بنیان نهادند. موضوع فصل بعدی به سهم اشکانیان در مدنیت جهان اختصاص دارد که در آن مقوله تاثیر و انتقال آیین میترا و میترائیسم به اروپا بررسی می‌شود. در فصل بعد، میراث ساسانیان برای مدنیت اسلام و جهان معرفی می‌شود در فصل بعد آثار مدنیت اسلامی در اروپا بررسی می‌شود که در آن ایرانیان سهمی قابل توجه دارند. موضوع فصل بعدی کتاب تاثیر جنگ‌های صلیبی در انتقال دانش و مظاهر تمدن اسلامی به اروپا است. مباحث بعدی کتاب، این روند انتقال مدنیت ایرانی اسلامی به اروپا را پی می‌گیرد و آن را تا ایده گفت و گوی تمدن‌های آقای خاتمی ادامه می‌دهد.