نویسنده در این کتاب بر آن است تا ضمن رعایت جوانب انصاف، با تحلیل و بررسی روابط کهن ایرانیان و اعراب، قبل و بعد از اسلام، تأثیر فرهنگ و تمدن ایران را در تحولات ادبی و ارتقای سطح فرهنگی عرب‌ها و نیز نقش نویسندگان، شاعران و راویان ایرانی یا ایرانی‌تبار را در رشد و شکوفایی شعر و ادب عربی از آغاز تا عصر انحطاط مورد بررسی قرار دهد. از این‌رو در بخش‌های نخست کتاب نگاهی به قلمرو جغرافیایی دولت‌ ساسانی و روابط ایرانیان و اعراب پیش از اسلام انداخته شده و سپس با بررسی اوضاع اجتماعی و فرهنگی عصر جاهلی، تأثیر فرهنگ و تمدن و ادیان ایرانی در بینش و اعتقادات عرب‌ها و نیز ادبیات کهن عرب مورد مطالعه قرار گرفته و پس از آن به تحولات ادبی و برخی جریان‌های فرهنگی ـ سیاسی در دوره‌های مختلف و نیز نقش ایرانیان در توسعه و شکوفایی زبان، فرهنگ و ادبیات عربی پرداخته شده و ضمن آن به تحلیل گوشه‌هایی از تاریخ ادبیات عربی تا دورۀ انحطاط که گاه توسط محققان عرب به طور شایسته بدان پرداخته نشده، پرداخته شده است.