نویسنده در کتاب معمای اسکیزوفرنی از بحث درباره‌ی عوامل احتمالی به‌وجود آمدن اسکیزوفرنی اجتناب کرده‌ است شخصاً پاسخی برای این سؤال ندارد و در نظر او پرسش در این‌باره مانند آن است که درباره‌ی عوامل به‌وجود آمدن انسان پرس‌وجو کنیم. با این حال، موضوعی مشخص در این کتاب سر بر می‌آورد، موضوعی که پیش‌تر در کتاب شخصیت داشتن به آن پرداخته شده بود. کودک بودن یعنی تاب آوردن موقعیتی طولانی که در آن ذهن انسانْ پیچیده‌تر از آنی است که خود بتواند عموماً آن را تاب آورد. شرایط جهان ما هرچه گیج‌کننده‌ و والدین‌مان و سایرین پریشان باشند، ذهن‌مان نیز در درون خود محتوایی دردناک و طاقت‌‌فرسا را تولید می‌کند؛ بنابراین، برای آن‌که آدم‌هایی موفق و نرمال باشیم، در عوض باید خود را به حماقت بزنیم. این کتاب سه بخش دارد؛ بخش نخست روایتی است از سال‌های آغازین آموزش من درباره‌ی کودکان و بزرگ‌سالان مبتلا به اسکیزوفرنی. بخش دوم به قلب نظریه می‌رود و می‌کوشد جنبه‌هایی مشخص از شیوه‌ی اندیشه و رفتار مبتلایان به اسکیزوفرنی را شرح دهد. بخش سوم روان‌درمانی اسکیزوفرنی را شرح می‌دهد.